برخی زنادقه از امام ابو حنیفه بر وجود پروردگار دلیل خواستند ؛ امام ابو حنیفه فرمودند:مرا بگذاریدتا نسبت به چیزی که برآناطلاع یافته ام ، فکر کنم سپس فرمودند: می گویند کشتی ای پر از وسایل تجاری در دریا و بدون ناخدا و محافظ در حرکت است و تمواج بزرگ را شکافته و بدون ملاحی به سلامت به مقصد می رسد!
پس منکران وجود باری تعالی گفتند : حاشا و کلا ؛که چنین نیست و هیچ عاقلی این را نمی پذیرد .
پس امام فرمودند : وای برشما !
شما که قبول ندارید کشتی کوچکی بدون ملاح حرکت نمی کند ، پس چگونه این موجودات طمینی و آسمانی که پراز حکمت اند آفریننده ندارند و وجود جهان به این بزرگی بدون از خداوند چه طور ممکن است؛
مخاطبان امام مبهوت و بی جواب ماندند و به سوی حق رو آورده و به دست ایشان مسلمان شدند. (ابن کثیر)
از امام شافعی رح نیز سوال شد : دلیل بر وجود پروردگار چیست؟این برگ توت ، با آنکه یک چیز است و دارای یک مزه است ،امام می بینیم که آن را کرم می خورد و از ان ابریشم بیرون می اید و زنبور عسل می خوردو از آن عسل بیرون می آید و گوسفند و گاو و دیگر چارپایان می خورند و از آن سرگین بیرون می آید و آهو آن را می خورد و از آن مشک بیرون می آید . (ابن کثیر)
از امام احمد هم در این باره سوال شد ، فرمودند: دلیل دژ استوار و صافی است که هیچ در و سوراخی ندارد ، ظاهراً به نقره سفید می ماند و باطن به سان طلای خالص و ناب است ، ناگهان دیوار آن ترک می خورد واز آن حیوان شنوا و بینا و با شکل و صورت زیبا می آید ؛ یعنی تخم مرغ که از آن جوجه بیرون می آید دلیل بر وجود کردگار است.
ابن قیم رح می گویند :من از شیخ الاسلام شنیدم که فرمود:«کیف یطلب الدلیل علی من هو دلیل علی کل شی ء»
چگونه بر وجود ذاتی دلیل مطالبه می شود که او بر همه چیز دلیل است ؟ و این شعر را می خواند،
پس منکران وجود باری تعالی گفتند : حاشا و کلا ؛که چنین نیست و هیچ عاقلی این را نمی پذیرد .
پس امام فرمودند : وای برشما !
شما که قبول ندارید کشتی کوچکی بدون ملاح حرکت نمی کند ، پس چگونه این موجودات طمینی و آسمانی که پراز حکمت اند آفریننده ندارند و وجود جهان به این بزرگی بدون از خداوند چه طور ممکن است؛
مخاطبان امام مبهوت و بی جواب ماندند و به سوی حق رو آورده و به دست ایشان مسلمان شدند. (ابن کثیر)
مناقشهٔ مرد دهری با بوحنیفه دیوان سنایی
ای خردمند موحد پاک دین هوشیار
ا زامام دین حق یک حجت از من گوش دار
آن امامی کو ز حجت بیخ بدعت را بکند
نخل دین در بوستان علم زو آمد به بار
ادامه شعر
ای خردمند موحد پاک دین هوشیار
ا زامام دین حق یک حجت از من گوش دار
آن امامی کو ز حجت بیخ بدعت را بکند
نخل دین در بوستان علم زو آمد به بار
ادامه شعر
از امام شافعی رح نیز سوال شد : دلیل بر وجود پروردگار چیست؟این برگ توت ، با آنکه یک چیز است و دارای یک مزه است ،امام می بینیم که آن را کرم می خورد و از ان ابریشم بیرون می اید و زنبور عسل می خوردو از آن عسل بیرون می آید و گوسفند و گاو و دیگر چارپایان می خورند و از آن سرگین بیرون می آید و آهو آن را می خورد و از آن مشک بیرون می آید . (ابن کثیر)
از امام احمد هم در این باره سوال شد ، فرمودند: دلیل دژ استوار و صافی است که هیچ در و سوراخی ندارد ، ظاهراً به نقره سفید می ماند و باطن به سان طلای خالص و ناب است ، ناگهان دیوار آن ترک می خورد واز آن حیوان شنوا و بینا و با شکل و صورت زیبا می آید ؛ یعنی تخم مرغ که از آن جوجه بیرون می آید دلیل بر وجود کردگار است.
ابن قیم رح می گویند :من از شیخ الاسلام شنیدم که فرمود:«کیف یطلب الدلیل علی من هو دلیل علی کل شی ء»
چگونه بر وجود ذاتی دلیل مطالبه می شود که او بر همه چیز دلیل است ؟ و این شعر را می خواند،
و لیس یصحُّ فی الاذهان شئٌ ... اذا احتاج النّهارُ الی الدلیلهرگاه روز نیاز به دلیل داشته باشد ، پس در اذهان چیزی صحیح قلمداد نمی شود.
منبع:کتاب احسن المقصود فی التوحید المعبود
