zohreh
مدیر تالار
- تاریخ ثبت‌نام
- 1/1/70
- نوشته‌ها
- 976
- پسندها
- 0
هركس كه بر این دنیا حركت كرده و قدم بر این خاك گذاشته ، نیاز به كسی دارد كه او را مدد ویاری كند و نیاز به ذاتی دارد تا بر او توكل نماید و با قلبش بسوی او متمایل گردد.
برای همین توكل بر خداوند و اعتماد به او در جلب منفعت و دفع ضررها و كسب روزیها و یاری بر دشمنان و شفای بیماران و غیره آن ، از مهمترین مهمات و از واجب ترین واجبات است . و این (توكل بر خداوند ) از صفات مومنین و از شرطهای ایمان و از دلایل قوت قلب و فعالیت آن و آرامش و آسودگی و راحتی نفس است.
آیاتی كه در امر واجب بودن توكل بر خداوند و تشویق به آن می باشند فراوانند از آن جمله : گفته ی خداوند در آیه ی 23 مائدة {وبر خداوند توكل كنید اگر مومن هستید} و در آل عمران آیه 159{ پس هرگاه عازم امری شدی بر خداوند توكل كن} و همچنین آنجا كه او ، عز و جل ، صفات مومنان را بیان می كند : { براستی مومنان كسانی هستند كه چون خداوند یاد شود دلهایشان به هراس می افتد و هنگامی كه بر آنها آیات او تلاوت شود بر ایمانشان می افزاید و بر خدایشان توكل می كنند } انفال آیه ی 2
در حدیث صحیحی كه همه ی علما ء بر آن متفق هستند از رسول خدا صلی الله علیه و سلم آمده ، فرمودند كه از امتش هفتاد هزار نفر بدون حساب و كتاب وارد بهشت می شوند سپس در وصف آنها فرمود :" آنها كسانی هستند كه فال بد نمی زنند و رقی و تعویذ استفاده نمی كنند و با آتش خود را داغ نمی كنند و فقط بر خدایشان توكل می كنند".
از ابن عباس رضی الله عنهما روایت است كه گفت : (حضرت ابراهیم هنگامیكه او را در آتش انداختند گفت: حسبنا الله و نعم الوكیل .و محمد هم این را گفت هنگامیكه گفتند: { به راستی كه مردم برای شما جمع شده اند پس از آنها بترسید ، پس بر ایمان آنها افزوده شد و گفتند خداوند برای ما كافی است و او بهترین وكیل است} آل عمران 173 ) « روایت از بخاری».
و از عمر بن خطاب است كه پیامبر فرمودند: « اگر شما آنطور كه حقش است بر خداوند توكل كنید همانطور كه به پرنده روزی می دهد به شما روزی خواهد داد ، در حالی می آید كه معده اش خالی و گرسنه است و در حالی می رود كه شكمش پر و سیر است» ( احمد و ترمذی روایت كرده اند)
حقیقت توكل :
ابن رجب گفته است : توكل اعتماد به قلب راستین بر خداوند عزوجل در طلب جلب مصالح و دفع ضرر از تمام امور دنیا و آخرت است و دادن وكالت تمام امور به او و رسیدن ایمان تا جایی كه (یقین كند ) كسی جز خداوند نه می تواند بدهد و نه می تواند مانع شود و جز او كسی نمی تواند ضرر یا سودی رساند .
ابن قیم گفته كه توكل نیمی از دین است و نیمه ی دوم آن انابة است ، پس دین عبارت است از یاری گرفتن و عبادت ، توكل همان استعانت و یاری گرفتن است و انابة همان عبادت . و جایگاه آن (توكل) وسیعترین جایگاهها و جامع ترین آنها است ( و این جایگاه ) همواره از ساكنان ، آباد است و این به خاطر ظرفیت و گنجایشی است كه انسان متوكل دارد و همچنین به خاطر زیاد بودن نیازهای جهانیان، پس اولیاء و افراد خاص او در ایمانشان و یاری دینش و اعلا ی كلمه ا ش و در جهاد با دشمنانش و همچنین نشان دادن حب و دوستی شان به او و جهت اجرای دستوراتش ، فقط بر او توكل می كنند.
و حسن گفته است : توكل بنده بر خدایش یعنی این كه بداند تنها ثقه ی او الله است .
سعید بن جبیر می گوید : توكل یعنی جماع ایمان ( حصول و دستیابی به ایمان یقینی)
و بعضی از گذشتگان گفته اند : هر كس دوست دارد كه قوی ترین مردم باشد پس بر خداوند توكل كند.
و سالم بن ابی الجعد می گوید : روایت شده كه حضرت عیسی علیه السلام می گفت : به خاطر خدا كار كنید نه به خاطر شكمها یتان و از آشغالها و فضو لات دنیا بر حذر باشید چون نزد خداوند ناپاك هستند ، این پرنده ی آسمان است كه روز و شب را سپری می كند ( در رفت و آمد است) در حالیكه ذره ای از روزیش همراه او نیست نه می كارد و نه درو می كند بلكه خداوند به او رزق و روزی می دهد.
برادر مسلمان :
بدان كه توكل بر خداوند چیزی عام تر از تحصیل مال و مصالح دنیاست و منظور در اینجا چیزی بزرگتر و سودمندتر برای انسان است.
شیخ الاسلام ابن تیمیه گفته : توكل ، اعم از توكل در مورد مصالح دنیاست ، پس متوكل در جهت صلاح دل و جسمش و جهت حفظ زبان و اراده اش كه مهمترین امور نزدش هستند ، بر خداوند توكل می كند و به همین خاطر در تمامی نمازها خدایش را صدا می زند و با او نجوا می كند بوسیله ی این گفته ی (خود خداوند) : { ایاك نعبد و ایاك نستعین } «فقط تو را می پرستم و فقط از تو یاری می جوییم » فاتحة آیه ی 5
فهم نادرست در مورد توكل :
بعضی از مردم گمان می كنند كه منظور از توكل ترك كسب با بدن و ترك اندیشه با قلب و افتادن بر روی زمین همچون كهنه ای است و این گمان جاهلان است و در دین حرام می باشد . بدون شك ترك كسب و كار هیچ ارتباطی با توكل ندارد و این عمل باطل گرایانی است كه راحتی را ترجیح داده اند و خود را با توكل دلخوش كرده اند.
ابن رجب گفته : بدان كه حقیقت توكل با تلاش بوسیله ی اسبابی كه خداوند پاك ، مقدورات را با آنها مقدر ساخته است و سنتش را در بین مخلوقاتش بوسیله ی آن گسترده است ، هیچ منافاتی ندارد . و همانا خداوند بلند مرتبه در كنار امر به توكل ، دستور به استفاده .و مشغول شدن به اسباب را می دهد پس سعی در اسباب با جوارح به منزله ی اطاعت از اوست و توكل به قلب ، ایمان به او است. همانگونه كه خداوند بلند مرتبه می فرماید:{ای كسانی كه ایمان آورده اید احتیاط خود را (در نظر ) بگیرید (احتیاط كنید) } نساء71 ، و می فرماید : { خود را در برابر آنها (دشمنان ) با هر چه كه در توان دارید از نیرو و انبوه اسبان و لشكر، آماده كنید } انفال 60 ، و در آیه 10 سوره ی جمعه می فرماید : { پس هرگاه نماز پایان یافت و زمانش گذشت در زمین (برای كسب و كار ) منتشر شوید و خیر و بركت خدا را در خواست كنید .
از انس روایت شده كه شخصی گفت : ای رسول خدا آیا تدبیر و اندیشه و چاره (دنیا و امور آن را ) بكنم و( و در عین حال بر خداوند نیز) توكل كنم یا رها یشان كنم و ( فقط بر خداوند ) توكل نمایم ؟ پس رسول خدا فرمودند : " چاره و اندیشه اش را بكن ( و در عین حال ) توكل بكن " « اخرجه الترمذی»
معاویه بن قرة گفته: عمر بن خطاب رضی الله عنه مردمی را از اهل یمن دید و پرسید : شما كه هستید ؟ گفتند : ما توكل كنندگانیم . او جواب داد : بلكه شما خورندگان (مفت خوران و تنبلان و فرسوده شدگان ) هستید ، متوكل كسی است كه دانه در زمین می اندازد و بر خداوند عز و جل توكل می كند.
ابن عباس رضی الله عنهما می گوید كه اهل یمن دلیل تراشی می كردند و زاد و توشه ای برای خود نمی گرفتند و می گفتند : ما توكل كنندگانیم و این را حجت خویش قرار می دادند پس نزد اهل مكه می آیند و از مردم در خواست می كنند و خداوند این آیه را نازل كرد : { و زاد و توشه ای برای خود فراهم كنید و بهترین توشه تقوی است } بقرة 197 (رواه بخاری)
برادر گرامی و عزیز :
توكل نزد مسلمان عبارت است از انجام كار و داشتن امید و آرزو همراه با آرامش قلبی و درونی و همچنین داشتن اعتماد قاطع به این كه هر آنچه خدا بخواهد می شود و آنچه نخواهد نمی شود ، و اینكه خداوند اجر نیكو كاران را ضایع و تباه نمی كند .
مردم در توكل بر سه نوع هستند :
اول : كسانی كه فقط توكل می كنند و دست به كاری نمی زنند و از اسباب ( كه خداوند قرار داده برای انجام امور خود ) چیزی بر نمی گیرند و این مخالف سنت خداوند در جهان آفرینش است .
دوم : كسانی كه فقط به اسباب پرداخته اند و توكل را رها كرده اند و اینها مادی گرایان و پیروانشان هستند.
سوم : اهل حق ، و اینها كسانی هستند كه هم به اسباب چنگ زده اند و هم بر خداوند عز و جل توكل كرده اند و این همان راه رسولان و پیامبران و پیروان راستین آنهاست ، اینها برای بهشت كار می كنند و بر خداوند توكل می نمایند و در حالی كه متوكلان بارگاه الهی هستند در جهت مصالح خود تلاش می كنند و در حالت مستعد بودن و توكل هم جهاد می كنند .
برادر مسلمان:
پیامبر می فرماید :" مومن توانا و قوی در هر خیری از مومن ضعیف نزد خداوند دوست داشتنی تر است ، بر آنچه كه به نفع تو است حرص و طمع داشته باش و از خداوند استعانت طلب كن و عاجز و ناتوان مباش و اگر به تو چیزی وارد شد (اصابت كرد ) نگو كه اگر آن كار را می كردم آن طور می شد بلكه بگو : خداوند آن را مقدر كرده و هر طور كه بخواهد انجام می دهد و گر نه عمل شیطان را می گشایی . (رواه مسلم )
و از انس روایت است كه گفت : رسول خدا صلی الله علیه و سلم فرمودند : " هر كس كه بگوید ( یعنی زمانی كه از خانه خارج شد ) بسم الله توكلت علی الله ، و لا حول ولا قوة إلا بالله به او گفته می شود : هدایت شدی و حفاظت گشتی و در كفایت و بی نیازی قرار گرفتی ، *و شیطان از او دور كرده و منع می شود. ( روایت شده توسط ابو داود و الترمذی و ابو داود این را نیز زیاده بر آن آورده كه: و شیطان به شیطان دیكرى می گوید : چگونه به كسى كه كه هدایت شده و بی نیاز گشته و حفاظت شده است میتوانى مسلط شوى؟
توكلمان را به حق بر خدا قرار دادیم و فقط از او انا بت و فروتنی و نیازمان را طلب كردیم و صلی الله علی نبینا محمد و علی آله و صحبه اجمعین .
