ahmad
کاربر فعال و مفید
- تاریخ ثبت‌نام
- 13/1/13
- نوشته‌ها
- 319
- پسندها
- 0
تعريف عبادت، عابد کيست، شروط صحت عبادت، اعمال عبادي که تنها براي خدا جايز هستند
دکتر عمر سليمان اشقر
بسم الله الرحمن الرحيم
الحمدلله رب العالمين و الصلاة و السلام علي رسول الله و علي آله و اصحابه الي يوم الدين و اما بعد :
مطلب اول: تعريف عبادت
توحيد تنها با دو امر تحقق پيدا ميكند:
اول: گواهي دادن به يگانگي خداوند در ذات و صفات.
دوم: در تمام عبادات تنها او مقصود و مراد باشد.
عبادت، عبارت است از: هر آنچه كه مورد پسند و رضايت خداوند باشد از اقول و اعمال ظاهر و باطن. اعمال ظاهر مانند تلفظ به شهادتين و نماز و روزه، اعمال باطن مانند ايمان به خدا، فرشتگان، كتابهاي آسماني، پيامبران، و بيم و اميد(خوف و رجا)
مطلب دوم: عابد كسي است كه ميان بيم و اميد زندكي ميكند.
عبادت راستين و واقعي آن است كه انسان، ميان محبت خداوند و بيم از وي وتذلل در برابر او و اميد و چشم داشتن به رحمت هاي او زندگي كند.
عبادتي که ناشي از محبت، بيم و اميد نباشد، در واقع حركاتي توخالي و بي محتوايي را انجام ميدهد كه هيچ گونه ارزشي ندارند.
عبادت گذاري که خدا را دوست دارد اما در برابر او متواضع و فروتن نباشد و بيم و اميد نداشته باشد، بسيار گرفتار گناه و معاصي شده، در حالي که چنان مي پندارد كه خداوند را دوست دارد و نيازي به عمل نمي بيند و بر انجام گناهان جرأت پيدا مي كند. در گذشته قوم و كساني بودند كه بدون انجام هيچگونه اعمالي مدعي محبّت خدا بودند اما خداوند آنان را آزمود، چنانکه مي فرمايد:
« قُلْ إِن كُنتُمْ تُحِبُّونَ اللّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللّهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَاللّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ» آل عمران: ٣١
(بگو: اگر خدا را دوست مي*داريد، از من پيروي كنيد تا خدا شما را دوست بدارد.)
هر كس مدعي محبت خدا شود اما از رسول وي پيروي نكند، كاذب و دروغگو است.
امام شافعي مي فرمايد: اگر كسي را ديديد كه روي آب راه مي رود يا در فضا پرواز مي كند، باورش نكنيد تا اينكه از رسول الله صلي الله عليه وسلم پيروي نكند.
همين طور است اميد صرف و رجاء تنها. پس اگر اميد همراه با خوف و خشيت خداوند نباشد انسان بر انجام گناه جرأت پيدا کرده و از تدبير وچاره انديشي خدا غافل مي شود، چنانکه مي فرمايد: «أَفَأَمِنُواْ مَكْرَ اللّهِ فَلاَ يَأْمَنُ مَكْرَ اللّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْخَاسِرُونَ» الأعراف:٩٩
(آيا آنان از چاره نهاني و مجازات ناگهاني خدا ايمن و غافل شده*اند؟ در حالي از چاره نهاني و مجازات ناگهاني خدا جز زيانكاران (و از دست*دهندگان عقل و انسانيّت) ايمن و غافل نمي*گردند.)
همچنين اگر بيم همراه با اميد نباشد همين حالت را دارد و انسان خائف محض نسبت به پروردگارش بد گمانش مي شود و از رحمت پروردگار مأيوس ميگردد، خداوند مي فرمايد:
«إِنَّهُ لاَ يَيْأَسُ مِن رَّوْحِ اللّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ» يوسف: ٨٧
(چرا كه از رحمت خدا جز كافران نااميد نمي*گردند.)
عبادت راستين همان است كه عبادت گذار ميان بيم و اميد باشد، خداوند مي فرمايد:
«وَيَرْجُونَ رَحْمَتَهُ وَيَخَافُونَ عَذَابَهُ» الإسراء: ٥٧
(و به رحمت خدا اميدوار و از عذاب او هراسناكند.)
« أَمَّنْ هُوَ قَانِتٌ آنَاء اللَّيْلِ سَاجِدًا وَقَائِمًا يَحْذَرُ الْآخِرَةَ وَيَرْجُو رَحْمَةَ رَبِّهِ» الزمر: ٩
((آيا چنين شخص مشركي كه بيان كرديم، بهتر است) يا كسي كه در اوقات شب سجده*كنان و ايستاده به طاعت و عبادت مشغول ميشود و (خويشتن را) از (عذاب) آخرت به دور مي*دارد، و رحمت پروردگار خود را خواستار ميگردد.)
عبادت واقعي و عيادت گذار راستين كسي است كه ميان رغبت و رهبت باشد، همانطور كه خداوند درباره ذكريا عليه السلام مي فرمايد: «إِنَّهُمْ كَانُوا يُسَارِعُونَ فِي الْخَيْرَاتِ وَيَدْعُونَنَا رَغَبًا وَرَهَبًا وَكَانُوا لَنَا خَاشِعِينَ» الأنبياء: ٩٠
(آنان در انجام كارهاي نيك بر يكديگر سرعت مي*گرفتند، در حالي كه چيزي مي*خواستند يا از چيزي مي*ترسيدند ما را به فرياد مي*خواندند.)
بنده نيك و صالح گاهي اميد و رغبت او را تقويت مي كند و بخاطر علاقه و شوق بسوي خداوند، به پرواز درمي آيد و گاهي هم بيم و ترس او را چنان احاطه مي كند كه نزديک است از خشيت الهي ذوب شود، پس چنين انساني همواره در صدد جلب خشنودي خداوند است و در عين حال از عقاب و عذاب وي مي ترسد، از ترس عذاب او بسوي او پناه مي برد و به رحمت هايش توقع و اميد د ارد.
مطلب سوّم: اركان عبادت
عبادت سه ركن دارد
1- اخلاص: يعني اينكه عابد خشنودي خداوند و آبادي جهان آخرتش را اراده كند. رسول الله صلي الله عليه وسلم مي فرمايد:
(انّما الاعمال بالبنات و انما لكل امرئي مانوي فمن كانت هجرته الي الله و رسوله فهجرته الي الله و رسوله و من كانت هجرته الي دنيا يصيبها او امرة ينكحها فهجرته الي ما هاجر اليه)
(مدار اعمال بر اساس نيت است، هر كس از عملش همان بهره را مي برد كه قصد آن را كرده است، هر كس براي خشنودي خداوند و رسول او هجرت كند، هجرتش براي خدا و رسول خواهد بود و هر کس به خطر دنيا و متاعي هجرت کند که بدان برسد و يا در هجرتش زني را قصد کند و بخواهد با او ازدواج كند، هجرتش براي آن بوده که بسويش هجرت نموده است.) بخاري و مسلم.
ترك اخلاص عبادت را باطل مي كند.
2- صدق: منظور از صدق، راستي در اراده و تصميم است، بدين صورت كه بنده تمام سعي و تلاشش را در پيروي از اوامر خداوند و پرهيز از مناهي او به خرج دهد و براي ديدار با خدا، خود را آماده كند و عجز و تكاهل و سستي در عبادت را ترك كند.
3- تبعيت از سنت رسول الله صلي الله عليه وسلم : يعني خدا را مطابق شريعت و به شيوه اي كه خداوند فرموده است و آنگونه که پيامبر صلي الله عليه وسلم دستور داده است عبادت كنند. زيرا که بندگي بدون علم نوعي بدعت است كه رسول الله ص مردم را از آن برحذر داشته و آن را مورد نكوهش قرار داده است، اينگونه اعمال را ذلالت معرفي نموده است، چنانکه ميفرمايد:
«کل محدثة بدعة، وکل بدعةضلالة،وکل ضلالة في النار». (آري، هر عمل خود پديد آورده اي بدعت است و هر بدعتي، گمراهي است و هر گمراهي در دوزخ است.)
عمل بدعت گذار مردود و غير مقبول است
در صحيح بخاري و مسلم از حضرت عايشه رضي الله عنها روايت است که رسول اكرم صلي الله عليه وسلم فرمود: «من أحدث في امرنا هذا ماليس منه فهو رد» و در روايت مسلم: «من عمل عملا ليس عليه امرنا فهو رد» هركس در دين ما از طرف خود چيزي بگويد مردود است- و هر كس عملي انجام دهد كه منافي با امر و حكم ما باشد پذيرفته نيست. جامع الاصول تأليف ابن اثير:1/ 289.حديث شماره 75.
عباداتي كه اين سه ركن را نداشته باشند معتبر نيستند:
مادام كه قصد و عزم و اراده راستين بوجود نيايد، عبادت تحقق نمي يابد، زيرا که عبادت به تمناها و آرزوها ي محض مبدل ميگردد وانسان به انجام واداي آنها همت نمي گمارد و در نتيجه اراده و عزمي وجود نخواهد داشت و مادام كه اخلاص و امتثال و پيروي از رسول الله صلي الله عليه وسلم وجود نداشته باشد، خداوند عبادت را نمي پذيرد.
مطلب چهارم: انواع عبادتهايي که نبايد غير خدا را در آنها قصد کرد
عباداتي که نبايد غير خدا را در آنها هدف قرار داد، بر چند نوعند:
يکم: عبادتهاي اعتقادي :
اين نوع عبادات پايه و اساس همة عبادتها را تشکيل ميدهند. بدان صورت است که انسان اعتقاد داشته باشد به اين که تنهاخداوند، پروردگاري است که آفرينش و فرمانروايي (خلق وامر) از آن او و سود و زيان بدست اواست، هيچ شريک و انبازي ندارد و جز به اذن و اجازة او کسي حق شفاعت را نخواهد داشت وجز او کسي نيست که شايستة پرستش باشد.
دوم: عبادات عملي و قلبي :
عبادتهاي قلبي که نبايد براي غير خدا انجام گيرند و انجام دادنشان براي غير خدا شرک به شمار مي روند بسيارند، همچون بيم و اميد به غير خدا و ميل و آرزو، وحشت و ترس از غير خدا و دوستي و توبه و بازگشت و فروتني و توکل به غير خدا.
سوم: عبادتهاي قولي و گفتاري :
همچون بر زبان آوردن شهادتين (کلمة توحيد)، زيرا تنها اعتقاد داشتن به مفهوم و معناي آن کافي نيست، بلکه بايد بدان اقرار نمود، نيز مانند طلب ياري و استعانت از خدا و پناه جستن از خدا و دعا و نيايش و تسبيح و تمجيد خدا و تلاوت قرآن.
چهارم:عبادتهاي بدني :
مانند نماز، و روزه و حج، ذبح و نذر، و...
پنجم: عبادتهاي مالي :
مانند زکات و انواع صدقات و کفاره ها و قرباني و نفقات ديگر.
وصلي الله وسلم علي نبينا محمد وعلي آله وصحبه أجمعين.
وآخر دعوانا أن الحمدلله رب العاليمن.
منبع: کتاب "عقيده و ايمان"؛ دکتر عمر سليمان اشقر.
سايت نوار اسلام
IslamTape.Com