اهمیت توبه

[zohreh]

وجوب توبه به خاطر دو امر یا دو هدف اساسی است که هر شخص مؤمن جویای آن ها می باشد:

۱- کفاره ی گناهان.
۲- دخول به بهشت جاویدان.

و هر انسان مسلمانی نیاز شدیدی به این دو موضوع دارد که:
۱- خطاهایش محو گردد.
۲- گناهانش بخشوده شود.
بعضی از عالمان علم اخلاق می گویند: توبه بر همگان حتی اولیاء و انبیاء واجب است و گمان مبرید که توبه فقط مخصوص آدم بوده است. آنجا که خداوند متعال می فرماید:

(وَعَصَى آدَمُ رَبَّهُ فَغَوَى ‏ ثُمَّ اجْتَبَاهُ رَبُّهُ فَتَابَ عَلَیْهِ وَهَدَى )(طه:۱۲۱-۱۲۲)

پیامبر صلی الله و علیه و سلم می فرمایند: (کلکم خطاوءُونَ وخَیرُ الخطائین التَوابُونُ) :همه شما خطاکارانید و بهترین خطاکاران توبه کارانند. در این حدیث نیز به همین مطلب اشاره شده است. پس حکم وجوب توبه، همگانی، دائمی و مربوط به هر شرایط و احوال است، چون آیه ی (توبوا الی الله جمیعا) عمومیت را می رساند و هیچ انسانی از نافرمانی های اعضا و اندامهایش در امان نیست.

فضیلت توبه و توبه کنندگان:
۱- خداوند توبه کاران را دوست دارد(…و إِنَّ اللّهَ یُحِبُّ التَّوَّابِینَ وَیُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِینَ)( بقره:۲۲۲)

۲- تبدیل کارهای زشت و ناپسند به حسنات (إِلَّا مَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلاً صَالِحاً فَأُوْلَئِکَ یُبَدِّلُ اللَّهُ سَیِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ) ( فرقان:۷۰)

۳- ملائک مقرب درگاه خداوند برای توبه کنندگان طلب مغفرت می کنند و از خداوند می خواهند که آنان را از عذاب دوزخ حفظ کند (الَّذِینَ یَحْمِلُونَ الْعَرْشَ وَمَنْ حَوْلَهُ یُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَیُؤْمِنُونَ بِهِ وَیَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِینَ آمَنُوا رَبَّنَا وَسِعْتَ کُلَّ شَیْءٍ رَّحْمَةً وَعِلْماً فَاغْفِرْ لِلَّذِینَ تَابُوا وَاتَّبَعُوا سَبِیلَکَ وَقِهِمْ عَذَابَ الْجَحِیمِ) (‏غافر :۷)

۴- توبه کنندگان مشمول رحمت و مغفرت پروردگار قرار خواهند گرفت (وَالَّذِینَ عَمِلُواْ السَّیِّئَاتِ ثُمَّ تَابُواْ مِن بَعْدِهَا وَآمَنُواْ إِنَّ رَبَّکَ مِن بَعْدِهَا لَغَفُورٌ رَّحِیمٌ ) (اعراف ۱۵۳)

۵- توبه سبب پذیرفتن اعمال بندگان و بخشش از بدی ها می شود (وَهُوَ الَّذِی یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِهِ وَیَعْفُو عَنِ السَّیِّئَاتِ وَیَعْلَمُ مَا تَفْعَلُونَ) (‏شوری :۲۵)

۶- توبه سبب نزول برکات از آسمان و زیادت نیرو و توان می شود (وَیَا قَوْمِ اسْتَغْفِرُواْ رَبَّکُمْ ثُمَّ تُوبُواْ إِلَیْهِ یُرْسِلِ السَّمَاء عَلَیْکُم مِّدْرَاراً وَیَزِدْکُمْ قُوَّةً إِلَى قُوَّتِکُمْ ) (هود:۵۲)

۷- خداوند از توبه بندگانش خوشحال می شود. پیامبر صلی الله علیه و سلم می فرمایند: (الله اشد فرحاً بتوبةٍ عبده) خداوند نسبت به توبه ی بنده اش از خود بنده اش خوشحال تر است.

نشانه های قبولی توبه:
توبه مقبول، نشانه هایی دارد که با آن از توبه مردود جدا می شود که عبارتند از:
۱-دوران ما بعد توبه،نسبت به ما قبل آن از لحاظ طاعات و عبادات رفتار به مراتب بهتر باشد.
۲-توبه کننده پیوسته در خوف و امیدواری باشد و لحظه ای احساس نکند از عقاب پروردگار ایمن است.
۳-به وسیله ی قلبش گناه را باز دارد و پشیمانی، قلبش را پاره پاره کند.
۴-در قلب شخص توبه کننده افتادگی و فروتنی در مقابل خداوند به وجود بیاید.

موانع توبه:
۱-نخستین مانع، سبک شمردن گناه و آن را به عنوان یک امر بی ارزش به حساب آوردن است که هیچگاه انسان را به دغدغه و خوف نمی اندازد.

۲-یکی دیگر از موانع توبه، طولانی بودن امیدواری هاست؛بدین معنی که انسان چنان می پندارد که پیوسته در این دنیا باقی می ماند و همیشه مرگ را از خود دور می بیند.
چه اشخاص سالمی بودند که بدون علت مردند و چه بیمارانی که هم چنان مدت زمانی ماندند!
و چه جوانانی که بامداد و شبانگاه در خواب غفلت به سر می برند و نمی دانند که کفن های آنها بافته شده است!

۳-امید بستن به عفو خداوند؛.خداوند در ارتباط با یهود میفرماید: ( یَأْخُذُونَ عَرَضَ هَذَا الأدْنَى وَیَقُولُونَ سَیُغْفَرُلَنَا) (اعراف ۱۶۹)

و در جایی دیگر خداوند این نکته را به انسان ها متذکر می شود که هرچند او بخشنده و مهربان است اما دارای عذاب دردناک هم می باشد و لذا باید به دو جنبه توجه کرد. ( نَبِّئْ عِبَادِی أَنِّی أَنَا الْغَفُورُ الرَّحِیمُ ‏ وَ أَنَّ عَذَابِی هُوَ الْعَذَابُ الأَلِیمَ) بندگان مرا آگاه کن که من دارای گذشت زیاد و مهر فراوان هستم*و این که عذاب من عذاب بسیار دردناکی است(حجر:۴۹-۵۰)

۴-نومیدی از مغفرت خداوند به دلیل فراوانی گناهان؛ شخصی که در لجنزار گناهان صغیره و کبیره غوطه ور شده با خود می گوید که آیا در زندگیم که این همه معاصی و گناهان وجود دارد روزنه ای از نور برایم مانده، و این اندیشه را به خود تلقین می کند که او قطعا هلاک خواهد شد، در حالی که خداوند خطاب به چنین بندگانی می فرماید ( قُلْ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ ) بگو : ای بندگانم ! ای آنان که در معاصی زیاده*روی هم کرده*اید ! از لطف و مرحمت خدا مأیوس و ناامید نگردید . قطعاً خداوند همه گناهان را می*آمرزد . چرا که او بسیار آمرزگار و بس مهربان است (زمر:۵۳)

۵-جهل و نادانی نسبت به حقیقت گناه؛ به این معنی که شخص مکلف مرتکب گناهی از گناهان خدا شده باشد ولی احساس نکند و نداند که او در جریان معصیت پروردگار است .

ارکان توبه:
در ارتباط با حال: دست کشیدن از گناه و انحراف
در ارتباط با گذشته: پشیمان شدن از گناه و انحرافی که داشته است
در ارتباط با آینده: تصمیم قطعی بر عدم برگشت به وضعیتی که در گذشته داشته است

جوانب عملی در توبه:

الف)دست کشیدن فوری از گناه
ب)استغفار
ج)تغییر و ترک دوستان ناباب
د) به دنبال کار بد،کار نیک انجام دادن