شروع به نام خدای بی*حد مهربان و بی*نهایت رحیم
خلاصه*ی تفسیر
معارف و مسائل با شأن نزول
معنای لیلة القدر
تعیین لیلة القدر
برخی از فضایل شب قدر و دعای ویژه*ی آن
بسیاری در شب قدر انوار خاصّی را مشاهده خواهند کرد، امّا نه این برای همه حاصل می*گردد و نه در تحصیل ثواب و برکات شب قدر دخلی خواهند داشت، لذا نباید به فکر آنها بود.
حضرت عایشه*ی صدّیقه رضی الله عنها از رسول خدا صلیٰ الله علیه وسلم: که اگر من شب قدر را یافتم، چه دعایی بخوانم؟ آن*حضرت صلیٰ الله علیه وسلم فرمود: این دعا را بخوان: «اللّٰهُمَّ إِنَّکَ عَفُوٌّ تُحِبُّ العَفْوَ فَاعْفُ عَنِّیْ»؛ بار الٰها! تو عفو کننده*ای و عفو کردن را می*پسندی، گناه*های مرا عفو بفرما.[۱۳]
«إِنَّآ أَنزَلْنٰـهُ فِی لَیْلَةِ آلْقَدْرِ»؛ در این آیه تصریح شده است که قرآن کریم در شب قدر نازل شده است و نیز می*تواند مفهوم آن چنین باشد که کلّ قرآن از لوح محفوظ در شب قدر نازل شده است، سپس حضرت جبرئیل طی بیست و سه سال آن را به تدریج اندک اندک بر حسب هدایت آورده است و نیز می*تواند مراد از آن، این باشد که آغاز نزول قرآن یا چند آیه در این شب باشد، سپس بقیه*ی آن به تدریج نازل شده باشد. همه*ی کتب آسمانی فقط در رمضان نازل شده*اند حضرت ابوذر غفاری روایت نموده است که رسول*خدا صلیٰ الله علیه وسلم فرمود: «صحیفه*های حضرت ابراهیم به تاریخ سوم رمضان، تورات در تاریخ ششم، انجیل در تاریخ سیزدهم و زبور در تاریخ هیجدهم رمضان نازل گردیده است، و قرآن کریم به تاریخ بیست و چهارم رمضان بر رسول خدا صلیٰ الله علیه وسلم نازل شده است.»[۱۴]
«تَنَزَّلُ الْمَلٰـئِکَةُ وَالرُّوحُ»؛ مراد از روح، حضرت جبرئیل امین است. حضرت انس روایت نموده است که رسول خدا صلیٰ الله علیه وسلم فرمود: «هرگاه شب قدر بیاید، جبرئیل با جمع بزرگی از فرشتگان به زمین فرود می*آیند، و برای همه*ی بندگان خدا از مرد و زن که به نماز یا ذکرالله مشغول باشند، دعای رحمت می*کنند.»[۱۵]
«مِن کُلِّ أَمْرٍ»؛ در اینجا حرف «مِنْ» به معنای «بَا» است چنان که در «یَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللهِ»[۱۶]، «مِن» به معنای «با» به کار رفته است، یعنی فرشتگان تمام وقایع پیش آینده تقدیر در سال را با خود همراه گرفته به زمین فرود می*آیند. بعضی از مفسّرین مانند مجاهد و غیره «مِنْ کُلِّ أَمْرٍ»، را به سلام متعلّق دانسته و آن را چنین معنی کرده*اند که این شب از هر شر و آفت و چیزهای بد، سالم است.[۱۷]«سَلَـٰمٌ»؛ در اصل عبارت «هِیَ سَلَامٌ» است؛ لفظ «هِیَ» حذف شده است؛ یعنی این سلام و سلامتی است، و کاملا خیر است، که نامی از شر در آن نیست.[۱۸] و بعضی گفته*اند که تقدیر عبارت «سَلامٌ هُوَ» است، و آن را صفت«کُلِّ أَمْرٍ» قرار داده*اند، و معنایش این که این فرشتگان هر آن امری را برداشته می*آیند که خیر و سلام باشد.[۱۹]
«هِیَ حَتَّیٰ مَطْلَعِ الْفَجْرِ»؛ یعنی این برکات لیلة القدر مختصّ قسمتی از شب نیست، بلکه از آغاز شب گرفته تا طلوع فجر ادامه خواهد داشت.
فایده:در این آیات لیلة القدر از هزار ماه بهتر قرار داده شد؛ بدیهی است که در آن هزار ماه هر سال یک شب لیلة القدر می*باشد، پس این محاسبه به چه صورتی می*باشد؟ ائمّه*ی تفسیر فرموده*اند که مراد از هزار ماه، آن ماه*هایی هستند که در آن*ها این شب نباشد، لذا ایرادی نمی*آید.[۲۰] با توجّه به اختلاف مطالع در ممالک و شهرهای مختلف، شب قدر مختلف می*باشد و در آن هیچ گونه اشکالی نیست؛ زیرا به اعتبار هر کجا که شب قدر بیاید، در شب همان جا برکات لیلة القدر حاصل می*شوند. والله سبحانه وتعالیٰ أعلم.
مسأله:هر کسی که در شب قدر نماز عشاء و صبح را به جماعت ادا کرد، او نیز ثواب آن شب را دریافت و هر کس هر چه بیشتر عبادت کند به ثواب بیشتری نایل می*گردد. در صحیح مسلم به روایت حضرت عثمان غنی آمده است که رسول خدا صلیٰ الله علیه وسلم فرمود: «هر کسی که نماز عشاء را با جماعت ادا کرد، به ثواب قیام نیم شب نایل آمده است و اگر نماز صبح را با جماعت ادا نماید، پس ثواب عبادت همه*ی شب را یافته است.»[۲۱]
* * *
برگرفته از تفسیر معارف القرآنعلامه مفتی محمد شفیع عثمانی/ ترجمه*ی مولانا سید محمّد یوسف حسین پور
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ[۱] کذا فی*الخازن. [۲] کذا فی*الدرالمنثور. [۳] مظهری. [۴] ماخوذ از ابن*کثیر. [۵] قرطبی. [۶] دخان، آیات ۳،۴و۵٫ [۷] مظهری. [۸] ابن کثیر. [۹] صحیح بخاری: ۲۰۱۷٫ [۱۰] صحیح مسلم: ۱۱۶۵ [۱۱] مظهری. [۱۲] صحیح بخاری: ۳۵؛ صحیح مسلم: ۷۶۰ [۱۳] قرطبی. [۱۴] مظهری. [۱۵] مظهری. [۱۶] رعد، ۱۱٫ [۱۷] ابن کثیر. [۱۸] قرطبی. [۱۹] مظهری. [۲۰] کذا ذکره ابن کثیر عن مجاهد. [۲۱] صحیح مسلم: ۶۵۶٫
========
منبع:سنت آنلاین
آخرین ویرایش:
